"Φιλιππιάς,12 Οκτωβρίου 1912 ώρα14:25μ.μ και .Στρατηγείον...Φιλιππιάς,τελείως ελευθέρα...Ευρίσκομαι εν αυτή αναμένων διαταγάς σας...".
Μ'ένα μήνυμα δύο γραμμών ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος ενημερώνει και επίσημα πως η ίλη του,συνοδευόμενη πάντα από ατάκτους,γίνεται δεκτή πρώτα στο Ελευθεροχώρι και μετά στην Παλαιά Φιλιππιάδα με ενθουσιασμό.
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός πως η Φιλιππιάδα έμοιαζε με πόλη φάντασμα,καθώς οι Οθωμανοί,στρατιώτες και πολίτες,είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια και τα καταστήματά τους,πριν την άφιξη του ελληνικού στρατού.
Η πόλη είχε εκκενωθεί κατόπιν εντολής του Εσάτ Πασά,ο οποίος σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες φαίνεται να αγνοούσε την πραγματική δύναμη του ελληνικού στρατού.
Η Φιλιππιάδα είναι ελεύθερη και σ'ένα μήνυμα μόλις δύο γραμμών συμπυκνώνονται οι ελπίδες και οι προσδοκίες αναγέννησης των κατοίκων μιας περιοχής ύστερα από μακραίωνη οθωμανική κυριαρχία.
Η Ήπειρος,που από τα μισά του 15ου αιώνα,όταν και επιβάλλεται η Οθωμανική κυριαρχία,καταφέρνει να σφυρηλατήσει εθνική συνείδηση,να οργανώσει επαναστατικά κινήματα και να πυροδοτήσει εστίες αντίστασης και εξέγερσης,επιδιώκει τώρα,μετά και την ενσωμάτωση των Ιονίων Νήσων το 1864 και της Θεσσαλίας(πλην της περιοχής της Ελασσόνας)το 1881 τη δική της προσάρτηση στο ελληνικό κράτος.Και η ευκαιρία έρχεται με την κήρυξη του 1ου Βαλκανικού Πολέμου στις 5 Οκτωβρίου 1912,του πολέμου που κήρυξαν οι Βαλκάνιοι Σύμμαχοι(Ελλάδα,Σερβία,Βουλγαρία και Μαυροβούνιο) στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Ύστερα από έναν αιώνα αλυτρωτικών οραμάτων και συνακόλουθων απογοητεύσεων οι πρώτες νίκες στον Βαλκανικό Πόλεμο αποτέλεσαν και την πρώτη πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας,ενισχύοντας ταυτόχρονα την εθνική συνείδηση.
Σ'αυτή την ιστορική συγκυρία ο ελληνικός στρατός με αναπτερωμένο ηθικό παρατάχθηκε σε δύο μέτωπα,το πρώτο στη Θεσσαλία με αρχηγό τον διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο και το δεύτερο στην Ήπειρο με αρχηγό τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη.Η στρατιά της Ηπείρου αριθμούσε 282 αξιωματικούς και 7915 οπλίτες με 24 πυροβόλα.Απέναντί τους είχαν 15.000 περίπου Τούρκους με διοικητή τον Εσάτ Πασά.Ο τουρκικος στρατός στρατοπέδευσε στην περιοχή Φιλιππιάδας-Στρεβίνας στο φρούριο Πέντε Πηγάδια,έχοντας πρώτα ασφαλίσει την Πρέβεζα και φροντίζοντας το οχυρό του Μπιζανίου να μοιάζει απόρθητο.
Από την πλευρά του ελληνικού στρατού ο υποστράτηγος Σαπουντζάκης παρά την αρνητική εισήγηση του Γ.Ε.Σ.αποφασίζει στις 6 Οκτωβρίου να περάσει την ιστορική γέφυρα της Άρτας και ως τις 8 Οκτωβρίου να ορίσει τρεις θέσεις-τομείς ευθύνης της επιχείρησης:
α)του Γριμπόβου
β)των πεδινών χωριών
γ)του Αμμοτόπου.
Στο διάστημα αυτό η σύγκρουση των δύο αντίπαλων στρατευμάτων περιορίζεται σε αραιούς αναγνωριστικούς κανονιοβολισμούς.
9 Οκτωβρίου:ελληνικά τμήματα επιτίθενται χωρίς αποτέλεσμα εναντίον των Τούρκων στο Γυμνότοπο και τις νοτιοδυτικές πλαγιές του Γοργομύλου.
10 Οκτωβρίου:με σφοδρή αντεπίθεση οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τον Αμμότοπο,κατέσφαξαν πολλούς κατοίκους,άλλους αιχμαλώτισαν και λεηλάτησαν περιουσίες.Επεκτείνονται στο Κορφοβούνι και ως τα υψώματα του Γριμπόβου.Εκεί ο ηρωικός αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Πολυμενάκος και το στράτευμά του με αυταπάρνηση και αυτοθυσία κατάφεραν να αναχαιτίσουν την προέλαση των Τούρκων.
11 Οκτωβρίου: οι Έλληνες στρατιώτες, έχοντας ήδη καταλάβει με ένα απόσπασμα 150 Ευζώνων το Ανώγειο,με τη συνδρομή και τις υποδείξεις Ανωγειατών ανταρτών που γνώριζαν καλά την περιοχή,επιτίθενται στο φρούριο Πέντε Πηγάδια.Οι Τούρκοι αιφνιδιάζονται,τρέπονται σε φυγή προς τα Πεστά,εγκαταλείποντας πίσω τους τα πάντα.
Ο Εσάτ Πασάς διέταξε την άμεση και ταχύτατη υποχώρηση του τουρκικού στρατού που βρισκόταν στην περιοχή της Φιλιππιάδας-Αμμοτόπου φοβούμενος μήπως αυτός αποκοπεί και εγκλωβισθεί.
Και κάπως έτσι η Φιλιππιάδα απελευθερώθηκε,χωρίς να δοθεί μάχη.Ο υπίλαρχος Γιαννόπουλος στις 12:00 το μεσημέρι της 12ης Οκτωβρίου 1912 πέρασε την πέτρινη τότε γέφυρα Καλογήρου και κάλπασε με τους στρατιώτες του προς τη Φιλιππιάδα,όπου οι κάτοικοι τον υποδέχθηκαν με τιμές ήρωα.
Η Φιλιππιάδα απελευθερώθηκε επίσημα στις 12 Οκτωβρίου 1912 και προσδέθηκε στο άρμα του ελληνικού κράτους, ακολουθώντας την κοινή μοίρα του έθνους,
Μικρασιατική καταστροφή στη συνέχεια, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, έπος του '40, κατοχή, απελευθέρωση, εμφύλιος πόλεμος, δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια, δικτατορία των Συνταγματαρχών, μεταπολίτευση,χρόνια καταναλωτικής ευμάρειας, ύστερα χρόνια μιας οξύτατης αξιακής και όχι μόνο οικονομικής κρίσης.
Ως μία επαρχιακή κωμόπολη,μακριά από τα κέντρα λήψης αποφάσεων και τα πεδία δράσης των πρωταγωνιστών της νεοελληνικής ιστορίας η Φιλιππιάδα φέρει το πλεονέκτημα μίας πιο αντικειμενικής και συχνά συνετής προσέγγισης και αποτίμησης των γεγονότων που χαρακτηρίζει τους δευτεραγωνιστές ή τριταγωνιστές των γεγονότων.
Με κάποιον τρόπο μπορεί να λειτουργήσει ως "βαρόμετρο" μιας ευρύτερης πραγματικότητας της οποίας αποτελεί τμήμα,καθώς επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτή.
Οι πανηγυρικοί λόγοι από την αρχαιότητα ακόμη εκφωνούνται στα πλαίσια εκδηλώσεων εορτασμού λαμπρών γεγονότων με διττό στόχο,αφενός να τιμήσουν τους συμμετέχοντες στα γεγονότα αυτά και αφετέρου να εστιάσουν και να αποτιμήσουν το ορθό ή το εσφαλμένο,ενθαρρύνοντας ή αποθαρρύνοντας ανάλογα με το πρόσημο που προσδίδει κανείς σε πρόσωπα και καταστάσεις.
Αναφορικά με την αποψινή εκδήλωση εορτασμού των 105 χρόνων από την απελευθέρωση της Φιλιππιάδας είναι χρέος όλων μας να τιμήσουμε τους αγωνιστές και μάλιστα ενός αγώνα εθνοαπελευθερωτικού,τους ανθρώπους που προέταξαν το συλλογικό καλό,το αγαθό της ελευθερίας έναντι και της ίδιας τους της ζωής.Είναι επιβεβλημένο ηθικό καθήκον να τιμήσουμε όλους όσους θυσιάστηκαν,για να διασφαλίσουν ένα μέλλον ελευθερίας και προόδου στις μεταγενέστερες γενεές,σε όλους εμάς.
Ο πανηγυρικός λόγος, η ιστορική μνήμη και η απόδοση τιμών εν γένει σαφώς και συνιστούν αναγνώριση,σαφώς και αναμοχλεύουν σκέψεις και συναισθήματα ευγνωμοσύνης για την αυτοθυσία,για την ύψιστη προσφορά.
Υπάρχει,όμως,και κάτι άλλο που αναδίδεται μέσα από τα ιστορικά γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους,ένα πρότυπο,μία στάση ζωής,ένα "οπλοστάσιο"αυτή τη φορά αξιών,που στη ζωή μας οφείλουμε να ακολουθήσουμε.
Αναζητώντας πληροφορίες για την απελευθέρωση της πόλης μας,στάθηκα σ'ένα απόσπασμα επιστολής από το βιβλίο του Φώτη Σαραντόπουλου"Εμπρός διά της λόγχης",όπου ο Τούρκος ανθυπολοχαγός Αsker Imanoglou γράφει 60 χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου στην οποία και πολέμησε ως αξιωματικός του τουρκικού στρατού στον Έλληνα φίλο του Αριστείδη ανάμεσα σε όλα τ'άλλα και τις θύμησες του από τη Φιλιππιάδα.
Γράφει λοιπόν:"Είχα την ευκαιρία να κατεβώ στη Φιλιππιάδα και θυμάμαι πόσο όμορφη ήταν τότε,με την παλιά της πόλη που μένανε οι χριστιανοί,και τη νέα,τη Χαμητιέ,που μένανε οι μουσουλμάνοι και τα πολλά μαγαζιά που όλα σχεδόν ανήκαν σε Έλληνες.Για μένα, που γεννήθηκα στα βάθη της Ανατολής,το γεγονός αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση καθώς και το ότι όλοι έδειχναν μορφωμένοι και νοικοκύρηδες."
Είναι τα λόγια,οι αναμνήσεις από την πόλη μας ενός Τούρκου αξιωματικού και έχει σημασία αυτό,αφού συνήθως καθαγιάζουμε το οικείο,το δικό μας και δαιμονοποιούμε το αλλότριο,τα άγνωστο...Στη μνήμη αυτού του ανθρώπου η Φιλιππιάδα εντυπώθηκε ως μία όμορφη πόλη με εμπορική κίνηση,με κατοίκους μορφωμένους και νοικοκύρηδες,με συνύπαρξη Ελλήνων και Τούρκων.
Αυτή η αδρή περιγραφή της πόλης μας αποδίδει εύστοχα τους άξονες,που συνιστούν ένα "οικοδόμημα"προκοπής,παιδείας,αρμονικής συμβίωσης και συνεργασίας,για το οποίο όλοι οφείλουμε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε.Αυτή θα είναι και η παρακαταθήκη μας για τις επόμενες γενεές,σε διαφορετική περίπτωση πανηγυρικοί λόγοι όπως ο αποψινός έχει μόνο αποσπασματικό και ευκαιριακό χαρακτήρα,εξυπηρετώντας απλως τη φιλολογική διάθινση ανάλογων εκδηλώσεων.
Το παρελθόν αποκτά διδακτική αξία,όταν ο ιστορικός ορθολογισμός αποκαλύπτει λάθη και αναδεικνύει ορθές επιλογές,τότε μόνο καθίσταται οδηγός του παρόντος και του μέλλοντος στην αρετή και τη δημιουργία.
Αντί επιλόγου περισσότερο από ποτέ ακούγονται σήμερα πολύτιμα τα λόγια ενός σημαντικού Έλληνα,του Νίκου Καζαντάκη:"Ανέβηκα στους ώμους των πατέρων μου,για να δω μακρύτερα το μέλλον."
Σας ευχαριστώ
Φιλιππιάδα 11 Οκτωβρίου 2017
Ευγενία Μάστορα
Φιλόλογος καθηγήτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιο σας εδώ!