Τις αλλαγές για την εκλογική διαδικασία στους Δήμους που έρχονται για πρώτη φορά με την εφαρμογή του προγράμματος «Κλεισθένης» κωδικοποίησε και δημοσιοποίησε το Υπουργείο Εσωτερικών. Πρόκειται για έναν εύχρηστο οδηγό που βοηθά όλους να κατανοήσουν τόσο τον τρόπο ανάδειξης οργάνων στους δήμους όσο τις αλλαγές που φέρνει η απλή αναλογική η οποία εφαρμόζεται για πρώτη φορά. Για πρώτη φορά θα ψηφίσουν οι 17χρονοι ενώ αποσυνδέεται η ανάδειξη των οργάνων διοίκησης των κοινοτήτων από τους συνδυασμούς που μετέχουν στην διαδικασία καθώς προβλέπεται η εκλογή τους σε χωριστή κάλπη.
Αυτή την φορά:
- Δεν υφίσταται υποψηφιότητα για το αξίωμα του «προέδρου του συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων», καθώς αυτός εκλέγεται έμμεσα από τους συμβούλους της οικείας κοινότητας, μεταξύ των πρώτων συμβούλων σε σταυρούς προτίμησης των δύο πρώτων σε δύναμη συνδυασμών της κοινότητας.
- Προβλέπεται η εκλογή προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων (300) κατοίκων, με χωριστή κάλπη και με ενιαίο ψηφοδέλτιο όλων των μεμονωμένων υποψηφίων.
- Λαμβάνεται για πρώτη φορά υπόψη ο «μόνιμος πληθυσμός» της χώρας, για την εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, αντικαθιστώντας τον «πραγματικό πληθυσμό», που ίσχυε μέχρι σήμερα.
Υποψηφιότητες- Κατάρτιση συνδυασμών
Αποσυνδέεται η ανάδειξη των οργάνων διοίκησης των κοινοτήτων από τους συνδυασμούς που μετέχουν στις δημοτικές εκλογές. Επομένως:
-ένας συνδυασμός για το δημοτικό συμβούλιο καταρτίζεται έγκυρα χωρίς να περιλαμβάνει υποψηφίους για οποιαδήποτε κοινότητα,
-ένας συνδυασμός για μία κοινότητα δεν απαιτείται να έχει οποιαδήποτε σύνδεση με συνδυασμό για το οικείο δημοτικό συμβούλιο.
- Είναι δυνατή η κατάθεση συνδυασμού με το ίδιο όνομα και έμβλημα σε περισσότερες της μίας κοινότητες του ίδιου δήμου, εφ’ όσον αυτό ταυτίζεται με το όνομα και το έμβλημα συνδυασμού υποψηφίου δημάρχου και δημοτικών συμβούλων του ίδιου δήμου.
- Η εκλογή των συμβούλων κοινότητας γίνεται με χωριστή κάλπη.
Εκλογικές περιφέρειες
Εκλογικές Περιφέρειες είναι οι δημοτικές ενότητες του κάθε δήμου, δηλαδή οι δήμοι ή κοινότητες που καταργήθηκαν και συγχωνεύθηκαν με τον Καλλικράτη
Δήμοι, οι οποίοι δεν προέρχονται από συνένωση Δήμων και Κοινοτήτων αποτελούν μία ενιαία εκλογική περιφέρεια.
Στην περίπτωση του Δήμου Ιωαννιτών για παράδειγμα, εκλογικές περιφέρειες αποτελούν οι Δημοτικές Ενότητες Ανατολής, Μπιζανίου, Νήσου, Παμβώτιδας, Περάματος και Ιωαννίνων.
Κατάρτιση συνδυασμών για το δημοτικό συμβούλιο
Η εκλογή του δημάρχου και των δημοτικών συμβούλων γίνεται κατά συνδυασμούς. Υποψηφιότητες εκτός συνδυασμών αποκλείονται.
Κάθε συνδυασμός περιλαμβάνει:
α) Τον υποψήφιο δήμαρχο
β) Τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους ανά εκλογική περιφέρεια, σε αριθμό ίσο τουλάχιστον με τον αριθμό των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας με δυνατότητα προσαύξησης έως και πενήντα τοις εκατό (50%).
Ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων από κάθε φύλο ανέρχεται τουλάχιστον στο σαράντα τοις εκατό (40%) του συνολικού αριθμού των υποψηφίων του συνδυασμού.
Η δήλωση συνδυασμού πρέπει να περιλαμβάνει υποψήφιους για το σύνολο των εκλογικών περιφερειών.
Υποψηφιότητα από το ίδιο πρόσωπο για την εκλογή του ως δημάρχου, ως μέλους δημοτικού συμβουλίου, ως μέλος συμβουλίου κοινότητας ή ως προέδρου κοινότητας δεν επιτρέπεται.
Κανείς δεν επιτρέπεται να συμμετέχει σε περισσότερους συνδυασμούς.
Κοινότητες
Καταργείται η διάκριση, σε δημοτικές και τοπικές κοινότητες, βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων.
Με την εφαρμογή του προγράμματος «Κλεισθένης I», νέος θεσμός ενδοδημοτικής αποκέντρωσης καθίσταται η κοινότητα.
Κατανομή εδρών δημοτικού συμβουλίου
Το σύνολο των εδρών του δημοτικού συμβουλίου κατανέμεται στους συνδυασμούς, ανάλογα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν, σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα της «απλής αναλογικής των υπολοίπων».
Για την κατανομή των εδρών ακολουθούνται τα εξής βήματα:
- Υπολογίζεται το εκλογικό μέτρο. Το εκλογικό μέτρο ισούται με το ακέραιο πηλίκο που προκύπτει, από τη διαίρεση του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν, σε όλα τα εκλογικά τμήματα του δήμου, αθροιστικά όλοι οι συνδυασμοί που συμμετείχαν στις εκλογές, δια του αριθμού των εδρών που αντιστοιχούν σε κάθε δημοτικό συμβούλιο, προσαυξημένο κατά μία μονάδα.
- Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε συνδυασμού διαιρείται με το εκλογικό μέτρο και ο κάθε συνδυασμός καταλαμβάνει τόσες έδρες όσες το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης.
- Έδρα μπορεί να καταλάβει συνδυασμός ακόμα και αν δεν λάβει το εκλογικό μέτρο, με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα ψήφων του. Το αχρησιμοποίητο υπόλοιπο ψήφων του κάθε συνδυασμού υπολογίζεται ως εξής: Σύνολο έγκυρων ψήφων συνδυασμού – (εκλογικό μέτρο x έδρες που έλαβε ο συνδυασμός με βάση το εκλογικό μέτρο)
Εκλογή δημάρχου
Εφόσον κανείς συνδυασμός δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψηφοδελτίων κατά την πρώτη Κυριακή, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των επικεφαλής των 2 πρώτων συνδυασμών.
Το σύνολο των μελών του δημοτικού συμβουλίου (τακτικά και αναπληρωματικά) εκλέγονται αναλογικά από τον πρώτο γύρο, σύμφωνα με τους σταυρούς προτίμησης που συγκέντρωσε κάθε υποψήφιος.
Δήμαρχος εκλέγεται ο επικεφαλής του συνδυασμού που έλαβε το 50% των έγκυρων ψήφων συν μία, είτε στον πρώτο γύρο, είτε στο δεύτερο γύρο.
Τα αποτελέσματα του δεύτερου γύρου κρίνουν αποκλειστικά το πρόσωπο του δημάρχου.
Εκλογή προέδρου
Εκλογή προέδρου συμβουλίου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων:
Σε περίπτωση που συνδυασμός έλαβε το 50%+1 ψήφο, ο πρώτος σε σταυρούς σύμβουλός του αναδεικνύεται πρόεδρος της κοινότητας.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο πρόεδρος εκλέγεται έμμεσα, από το ίδιο το συμβούλιο κοινότητας, με μυστική ψηφοφορία.
Υποψήφιοι για το αξίωμα θα είναι οι πρώτοι σε σταυρούς προτίμησης σύμβουλοι από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής συνδυασμούς.
Εκλογή προέδρου κοινότητας κάτω των 300 κατοίκων.
Από το ενιαίο ψηφοδέλτιο, πρόεδρος εκλέγεται όποιος συγκεντρώσει τους περισσότερους σταυρούς.
