Η ιστορία της λαγάνας

Η λαγάνα, το επίπεδο ψωμί με την ελάχιστη ψίχα, την τραγανή κόρα και το ξεχωριστό σουσαμένιο άρωμα, αποτελεί κλασική επιλογή ανάμεσα στα εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας, Μπορεί κάποιοι να μη βάλουν θαλασσινά στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, αλλά μία-δύο λαγάνες δε λείπουν ποτέ.

 Λίγη ιστορία…

Τόσο η ιστορία της όσο και η παράδοση που επιβάλει την παρουσία της στο τραπέζι αυτής της μέρας . Η λαγάνα, λοιπόν, αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της αρχαιότητας, όπως τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου συναντάμε τη φράση “λαγάνα πέττετται” που σημαίνει “λαγάνες γίνονται”. Ωστόσο, η σύνδεσή αυτού του ψωμιού με τη νηστεία συνδέεται κατά πάσα πιθανότητα με το γεγονός ότι τέτοιο άζυμο άρτο κατανάλωναν οι Ισραηλίτες κατά τη “έξοδό” τους από την Αίγυπτο. Από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο, επιβαλλόταν η κατανάλωση του άζυμου άρτου κατά τη διάρκεια του Πάσχα. Σήμερα βέβαια την καταναλώνουμε κυρίως κατά την πρώτη μέρα της νηστείας,που είναι η καθαρά Δευτέρα, γι’ αυτό και πολλές συνταγές για λαγάνα δεν περιλαμβάνουν ούτε λάδι. Η ονομασία της "Καθαρά" προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως "ημέρα κάθαρσης". Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Την Καθαρά Δευτέρα, λοιπόν, οι αρτοποιοί δουλεύουν πυρετωδώς για να ετοιμάσουν το νόστιμο αυτό ψωμάκι, που ταιριάζει πολύ με τα υπόλοιπα νηστίσιμα εδέσματα και ειδικά με την ταραμοσαλάτα, το ταχίνι και τον χαλβά.

Η κυρά-Σαρακοστή

Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Απόκρεων, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του για να φτάσει στο τέρμα δηλ. στο Πάσχα και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λαγάνα που έχει το σχή­μα της "κυρα-Σαρακοστής",που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι  όλο νηστεία.Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας. Έθιμο που συνηθιζόταν για να μετρούν το χρόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής ήταν κάθε Σάββατο να κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ.Σάββατο όπου το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς. 

Πώς φτιάχνεται

Η παραδοσιακή συνταγή “ζητά” μόνο αλεύρι, νερό, αλάτι, κάποια μυρωδικά, όπως γλυκάνισο για άρωμα και φυσικά, άφθονο σουσάμι (λευκό και μαύρο) στην επιφάνειά της.Όπως είπαμε η λαγάνα πρωταγωνιστεί στο νηστίσιμο τραπέζι ως το ψωμάκι που συνοδεύει τα υπόλοιπα εδέσματα. Υπάρχουν όμως περισσότεροι και πιο ευφάνταστοι τρόποι να την παρουσιάσουμε. Κόβετε τη λαγάνα σε λεπτές φέτες και της προσθέτετε επάνω ταραμοσαλάτα, ελιές και άνηθο ή φάβα και χταποδάκι ή ταχίνι και γαρίδες. Τα εδέσματα εκείνης της μέρας είναι πολλά και οι πιθανοί συνδυασμοί ακόμη περισσότεροι γι’ αυτό επιστρατεύστε τη φαντασία σας. Το μενού λοιπόν της Σαρακοστής πλησιάζει…και ξεκινάει με τα νοστιμότερα προϊόντα που μυρίζουν Ελληνική γη και θάλασσα!!! Το γιορτινό τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, που το φαγοπότι και η παρέα ξεκινάει από νωρίς και κρατάει μέχρι τελικής πτώσης.